گوته و برداشت پیچیده او از اسلام

توسط مایکل سایفرت

یوهات ولفگانگ فون گوته که تاثیرگذارترین و معروف ترین شاعر آلمانی است به طور کاملا فشرده خود را بااسلام درگیر کرد که تابحال هیچ کس این کار را نکرده بود و این موضوع را فقط تعداد کمی از خوانندگان اثرات او میدانند. کارل ژوزف کوشل، پروفسور رشته کاتولیک و الهیات در دانشگاه توبینگن به تازگی کتابی با گوته و قرآن منتشر کرده است. اولا محفوظ و مایکل سایفرت از تیم تحریریه تونیوز اینترنشنال با او در مورد کتاب جدیدش مصاحبه کردند. سالیان زیادی است که کوشل روی یک پروژه تحقیقاتی با موضوع ادیان جهان در آینه ادبیات تحقیق میکند. او در آن به این سوال می پردازد كه چگونه نویسندگان، ادیان جهان و فرهنگ شان را درک می کنند و چگونه ریشه های ادبی ذهنی آنها به این سیستم های پیچیده به نظر می رسد. او که استاد الهیات وادبیات است در مورد انگیزه اش برای کتابش اینگونه توضیح می دهد: من میخواستم هموطنانم گوته شان را به عنوان آینه ببیند، چون هیچ نویسنده آلمانی دیگری وجود ندارد که اینگونه مثل گوته با پشتکار، با دانش غنی واشتیاق زیاد به دنیای مشرق زمین و اسلام بپردازد. جایگاه او در دست و پنجه نرم کردن با اسلام باید برای مایک چالش باشد. این موضوع امروزه در تصویر اسلام به طور یکجا منفی و حتی تا به سوی نفرت و واکنش دفاعی می کشاند. این امر بعنوان یک بهانه خدمت می کند تا مطالعه عمیق تری در مورد جهان اسلام به خود هدیه دهید. از نظر گوته، پیامبر محمد درست در مرکز قرار دارد. او در سن ۲۳ سالگی قصد نوشتن درام درباره بنیانگذار این آیین را داشت. كوشل گفت: “شخصیت هایی را كه دارای كاریزما هستند و مجذوب خود میكنند، این چیزی بود كه او را علاقه مند می كرد.” او “ماهومت” خود را به طور کامل پایان نداد. اما طرح های جذابی وجود دارد که حفظ شده است. او در آن اثر پیامبر را با جریان عظیمی مقایسه می کند که پیروانش را باخود می برد.” بعدها، گوته به طور علمی درباره اسلام کار کرد.” او ۱۲۰ اثر خاورشناسی را مطالعه کرد. از طرف دیگر، افراد تحصیل کرده آلمانی در زمان خود هیچ تصوری از اسلام و مشرق زمین نداشتند.

در صورت وجود، آنها فرهنگ روم یا یونان را مطالعه کرده اند. زمینه این تحقیر قرن ها نسبت به اسلام توسط کلیساهای مسیحی و جنگ های ترکیه بود که هنوز هم تأثیرگذار است. “گزارش کارل-یوزف کوشل. گوته کاملاً توانسته بود با عقاید اسلامی همذات پنداری کند. کوشل تصور اسلام از بهشت را که گوته کتاب خود را در چرخه شعر “دیوان غربی-شرقی” به آن اختصاص داد، نام میبرد. “با او هرگز مطمئن نیستید که او این باور را دارد یا نه، اما او با این افکار درخشان بازی می کند.” گوته همچنین هیچ تأیید نمی کند که بگوید او نیز “شب مقدس” را یاد می کند، شبی که قرآن برای اولین بار در آن نازل شده است توسط خدا به پیامبر در ماه رمضان. سوره ۹۷ اولین نزول محسوب می شود. علاوه بر این، ارادت به خدا نیز وجود دارد. کوشل: “آیه معروف:” اگر اسلام به معنای ارادت به خداست / همه ما در اسلام زندگی می کنیم و می میریم” من در سخنرانی های خود استراتژیک نقل قول می کنم، سپس مردم ابتدا آگاه می شوند. منظور از نگرش اساسی افراد متدین در شرایط بحرانی است. با اینحال، موضع گوته یک شناسایی با معنویت اسلام است و نه با اسلام به عنوان یک دین قانونی، زیرا این به معنای مبادله یک تعصب در مقابل با دیگری است. مشغله با اسلام همچنین گوته را در انتقاد جدلی از مسیحیت محدود میکند، “یعنی تقدیس شدن عیسی مسیح، که یکی او را به خدای دوم تبدیل می کند و تصویر صلیب. برای او، عیسی پیامبر خدای یگانه یا حتی یکی از پیام آوران است.” توضیح می دهد کوشل، که فقط چهار مورد از آن در قرآن وجود دارد: موسی، عیسی، داوود و محمد. آیا این به عنوان یک متکلم کاتولیک صدمه ای به او وارد نمی کند؟  كوشل پاسخ می دهد: “به هیچ وجه.” من به پذیرفتن غیرقانونی قرآن فکر نمی کنم، اما اعتراضات آن را جدی می گیرم. من باید به این فکر کنم که چگونه میتوانم برای مسلمانان توضیح دهم که مسیحیت نیز یک دین توحیدی است و صلیب به معنای عشق به خدا است. من باید ایمان خود را با توجه به این اعتراض ها مجدداً توضیح دهم و سپس انتظار باز بودن استدلالهای خود را داشته باشم. واکنش مسلمانان به نزدیکی گوته با اسلام چیست؟  “گوته هیچ ناراحتی یا رودربایسی در مورد خواندن خود به عنوان یک مسلمان نداشت. در

مورد بنیادگرایان اسلامی، این طبق شعار منجر به تصرف این موضوع می شود: گوته مال ما است. برای این منظور، نقل قول های جداگانه از هم پراکنده می شوند.” گوته همچنین جنبه های حساس اسلام را می بیند، همانطور که در مشغله وی با حافظ شاعر پارسی دیده می شود: خشنودی، جهان وطنی، آزادی درونی شعر او گوته را شگفت زده می کرد، به عنوان مثال با توجه به ممنوعیت شراب. گوته او را “همزاد معنوی” خود، مرد قرن ۱۴ می خواند! حافظ در میدان تنش بین ارتداد و مومن بودن ایستاده بود. در زمان حیات وی حتی یک سطر از وی منتشر نشد و شعر وی حتی تا قرن شانزدهم نیز مورد تأیید قرار نگرفت. گوته دقیقاً می دانست که حافظ مدام با وکلا درگیر بوده است. برای نویسنده کوشل هم مثل گوته این برداشت پیچیده در مورد اسلام از اهمیت زیادی برخوردار است: “این همان چیزی است كه من در كتاب می جنگم: برداشت از دین شامل هنر، فلسفه و خوشنویسی.” برای کتاب او با خوشنویس شاهید عالم کار کرد وی ابیات گوته را به عربی ترجمه کرده و از آنها برای ایجاد خطهای منحصر به فرد برای تصویرگری استفاده کرده است. خود گوته نیز تمرینات خوشنویسی انجام می داد. او شیفته توانایی خط عربی در بیان چیزهای با معنی بود. شما فقط میتوانید حروف را به زبان عربی به یکدیگر بکشید و آنها هنوز هم فردیت خود را حفظ می کنند و قابل درک هستند. به زبان آلمانی، قابل فهم بودن جمله ازدست می رود. در پایان گفتگو، اولا محفوظ توانست آیات گوته را به زبان عربی روی نقاشی خطی روی دیوار بخواند. عنوان کتاب: کارل-یوزف کوشل: گوته و قرآن. با متون اصلی توسط گوته، نظر های علمی كوشل وخوشنویسی های شاهید عالم.

انتشارات پاتموس ۲۰۲۱.

‏tun21052802

Gott ist schön und Er liebt die Schönheit. (Ein Spruch des Propheten Mohammed) Foto: Kalligraphie von Shahid Alam. In: Kuschel, Karl-Josef (2021): Goethe und der Koran.