از یوسف کانجو
جنگ برای همه چیز ویرانگر است. مردم کشته و آواره می شوند، خانه ها ویران می شوند، اما میراث فرهنگی ملی و انسانی نیز توسط جناح های متخاصم ویران می شود. در حالی که مردم سعی می کنند از جنگ فرار کنند، کارگران موزه همیشه در تلاش هستند تا اقدامات حفاظتی را برای مجموعه های موزه و مجسمه های غول پیکر اجرا کنند. معمولاً آثار هنری در گالری‌ها و زیر نورهای روشن به نمایش گذاشته می‌شوند تا همه ببینند، اما در جنگ به دنبال مکان‌هایی می‌گردند که هوا بسیار تاریک است. هنگامی که درگیری مسلحانه در سال ٢٠١٢ به حلب رسید و مردم شروع به فرار کردند، کارکنان موزه ملی شروع به انتقال هزاران اثر به انبار مخفی زیرزمینی موزه کردند، آنها را جعبه کردند، دیوارهای عظیم سیمانی برپا کردند، تمام درها و پنجره ها را با مهر و موم فلزی قفل کردند و چند قطعه بسیارمهم را به طور کلی از موزه خارج کردند. سخت ترین كار، مشکل مجسمه های عظیم باغ و سالن های موزه بود که نمی شد از جای خود جابجا کرد، بنابراین باید در جای خود محافظت می شد. ساده‌ترین، سریع‌ترین و کم هزینه ترین روش، محافظت از آن با گونی‌های پر از ماسه بود که در اطراف مجسمه قرارمی‌گرفت تا کاملاً آن را بپوشاند. این بالشتک به مجسمه ضربه می زند و از سقوط محافظت میکند. امروز متوجه می شویم که در اوکراین همان سناریو برای „میراث فرهنگی“ تکرار می شود. مجموعه‌های موزه و همچنین مجسمه‌های بزرگ در مکان‌های عمومی، باید در اسرع وقت محافظت می‌شدند. برای این منظور چند گروه داوطلب تشکیل شد و تیم مدیریت بحران در موزه ها وظیفه حفاظت از مجموعه های هنری را برعهده گرفت. تمامی این موزه‌ها به روی بازدیدکنندگان بسته شده‌اند و تمام قطعات کاملاً بسته‌بندی شده‌اند تا از تخریب و رطوبت محافظت کنند. سپس آنها را به پناهگاه های مخفی و امن در داخل شهرهای اوکراین بردند. گروه‌های حمایتی از لهستان و آلمان نیز با مواد و کمک‌های مالی کمک کردند. حفاظت از مجسمه های عظیم در اوکراین نیز مشکل ساز بود، همانطور که در موزه حلب نیز وجود داشت. دراینجا نیز اینها به تعداد زیاد با کیسه های شن محافظت می شدند. داوطلبان نیز مشارکت داشتند. در تجربه ما، مقامات رسمی علاقه چندانی به حفاظت از موزه ها و متولیان آن نداشتند. اتکای زیادی به داوطلبان و سازمان های مردم نهاد وجود داشت. مسئولیت کاملاً بر دوش کارکنان موزه آنها بود. این یک واقعیت شناخته شده است که موزه ها مجموعه های مهمی از آثار هنری باستانی و مدرن یا آثار یک دوره خاص را در خود جای داده و در نتیجه هویت ملی و انسانی را بیان می کنند. از این رو حوادث در جنگ ها و آسیب های عظیمی که ایجاد می کنند مانند تخریب و سرقت، نشان دهنده یک فاجعه واقعی است که قابل جبران نیست. لیلیا اونیشچنکو، رئیس اداره حفاظت از میراث فرهنگی شهرداری لویو در اوکراین به روزنامه بریتانیایی گاردین گفت: «اگر فرهنگ خود را از دست دهیم، هویت خود را از دست خواهیم داد. مکان‌های باستان شناسی شواهد زیادی از تخریب وحشیانه فرهنگ‌ها و تمدن‌های پیشین از دوران باستان به ما داده‌اند، مانند تخریب معبد عین دره در شمال غربی سوریه درهزاره دوم قبل از میلاد. روسیه یکی از ۱۳۲ کشوری است که کنوانسیون لاهه برای حفاظت از اموال فرهنگی در زمان جنگ را امضا کرده است. در این معاهده بین المللی ۱۹۵۴، کشورهای امضا کننده متعهد می شوند که از اموال فرهنگی برای مقاصد نظامی استفاده نکنند و هیچ گونه اقدام خصمانه ای را علیه اموال فرهنگی انجام ندهند. اگر دولتی، دیگری را به صورت نظامی اشغال کند، قدرت اشغالگرباید به مقامات کشور اشغال شده کمک کند تا دارایی های فرهنگی خود را حفظ کنند.
tun22040601
Schutz der archäologischen Statuen In der Galerie des Nationalmuseums von Aleppo. Foto: tünews INTERNATIONAL / Youssef Kanjou.
