حلال و حرام: پشت این اصطلاحات چیست؟

از اولا محفوظ
اصطلاح «حلال» اغلب در مورد غذا به کار می رود، اما در دین اسلام دقیقاً به چه معناست؟ کلمه حلال به معنای مجاز است و به چیزها و اعمالی اطلاق می شود که در اسلام مجاز است، اما فقط در مورد غذا صدق نمی کند. نقطه مقابل کلمه «حلال» کلمه «حرام» است. در این بین کلمه «مکروه» و به معنای «نامحبوب» یا«نامطلوب» است. برای نشان دادن آنچه بهتر است انجام نشود استفاده میشود، اما انجام ندادن آن گناه نیست. در مورد حلال و حرام گاه نظرات مختلفی وجود دارد. زیرا در اسلام گروه های مذهبی و فرقه های مختلفی وجود دارد. پس از رحلت حضرت محمد (ص) در سال ۶۳۲ و پیدایش سؤالات حقوقی جدید، مسلمانان به یک نقطه مرجع نیاز داشتند تا در صورت اختلاف نظر به آن باز گردند. فرقه ها این گونه به وجود آمدند. به عنوان مثال، جامعه اهل سنت دارای چهار فرقه اصلی است که نام هر کدام به نام امامی است که هر فرقه را تأسیس کرده است. اگر چه ائمه بر تمام اصول اولیه فقه اتفاق نظر داشتند، اما در مقررات فردی اختلاف نظر داشتند، زیرا برخی از تصمیمات حقوقی بسته به موقعیت، متفاوت ارزیابی می‌شد و فرقه‌ها از قرآن و سخنان پیامبر برای آن‌ها شواهد متفاوتی می‌گرفتند. «حلال» خوراکی‌های گیاهی و حیوانی است که می‌توان آن‌ها را مصرف کرد، زیرا حاوی مواد منع شرعی نیست. در طول آماده سازی و پردازش، هیچ روشی که شرعاً ممنوع است و شرایط بهداشتی را برآورده نمیکند، استفاده نمی شود. مصرف گوشت حیوانات فقط در شرایط خاصی مجاز است. به عنوان مثال، حیوان باید قبل از ذبح زنده باشد و نباید بیهوش شود یا در معرض جریان الکتریکی قرار گیرد که منجر به کشته شدن آن قبل از ذبح شود. حیوان را از گردن ذبح می کنند و گلو را با یک حرکت برش می دهند تا فرآیند ذبح به سرعت و بدون درد طولانی انجام شود و خون از بدن خارج شود. هدف از ذبح حیوان به روش اسلامی این است که تمام خون از بدن حیوان خارج شود. اگر حیوان قبل از ذبح بمیرد، خون در رگهای آن لخته می شود و در بدن باقی می ماند. ذبح باید در شرایطی انجام شود که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مشخص کرده است: حیوان تحت هیچ شرایطی شکنجه یا تحت فشار و رنج قرار نگیرد. چاقو باید تیز و عاری از عیب یا آسیب باشد تا حیوان سریع و با یک حرکت بدون درد ذبح شود. نای و مری و همچنین هر دو شریان نیز باید قطع شوند. کل مهره های سر و گردن نباید تا زمانی که تمام خون تخلیه شود، قطع شود. به این ترتیب درد حیوان ذبح شده چند ثانیه بیشتر طول نمی کشد، زیرا تمام دستگاه های بدن مشغول خون رسانی به مغز هستند. خوردن ماهی و سایر آبزیان نیز جایز است، اما فقط آنهایی که همیشه آبزی هستند و دو زیست نیستند.این غذاها در قرآن و در فرموده پیامبر اکرم(ص) نهی شده است:- حیوانات مرده ای که به صورت شرعی ذبح نشده اند، به استثنای حیواناتی که در آب زندگی می کنند. این امر در مورد حیوانات وحشی شکار شده صدق میکند، به عنوان مثال، جایی که خون نمی تواند قبل از مرگ از بدن خارج شود.- مانند مواد غذایی حاوی خونه هستند. گوشت خوک: نهی شرعی از خوک خواری امتداد ممنوعیت در ادیان توحیدی پیشین است. دلایل تفصیلی نهی فقط در این آیه قرآنی آمده است: «فَلَا أَنْ أَنْجَسَةٌ وَ لَهُ مَکرَةً». به طور کلی دین اسلام خوردن چیزهای خوب را مجاز دانسته، اما خوردن پلید حرام است. خوک، خاک و مدفوع را می خورد، اما نه در همه جا: برای مثال، در اینجا در اروپا، خوک ها اکنون اغلب در اصطبل های تمیز، بسته و دارای تهویه مطبوع پرورش داده می شوند و با غذای خوب تغذیه می شوند. همچنین، داروها و واکسن هایی برای رد بیماری های عفونی که می تواند در اثر خوردن گوشت خوک ایجاد شود، وجود دارد. اما این باعث نمی شود خوک ها غذای مسلمانان را حلال کنند. زیرا حتی اگر دلیل صریحی برای ممنوعیت وجود نداشته باشد، موجب بطلان ممنوعیت نمی شود. زیرا از دیدگاه اسلام، قرآن در همه زمان ها و مکان ها جاری است و احکام آن تغییر نمی کند. گوشت حیواناتی که گوشت می خورند مانند پرندگان شکاری نیز ممنوع است و همچنین حیواناتی هستند که به فرموده حضرت محمد (ص) کشتن آنها ممنوع است مانند مورچه، زنبور، قورباغه و پرنده‌های شکاری با منقار بلند.
– خوردن حیوانات ذبح شده به عنوان نذری برای مذاهب غیر اسلامی حرام است.
– حيواناتي نيز وجود دارند كه برخي از فرقه ها و علما مصرف آنها را حرام كرده اند و برخي فقط به عدم خوردن آنها توصيه مي كنند. نمونه ها عبارتند از: حشرات، به استثنای ملخ، الاغ، اسب و موجودات دریایی سمی. نظرات همچنین در مورد غذاها، داروها و اقلام حاوی ژلاتین با حیواناتی مانند خوک یا حیواناتی که به صورتغیر اسلامی ذبح شده اند متفاوت است. برخی از علما می گویند: «هنگامی که ژلاتین ساخته میشود، این مواد حیوانی به مواد شیمیایی مختلف تبدیل می شود و بنابراین می توان آن را خورد و استفاده کرد.» اما اکثر علمای مسلمان این کار را حرام می دانند.
– الکل، حتی اگر به مقدار کم باشد، مانند برخی از شیرینی ها و شکلات‌ها. برخی از محققان در مواردی که الکل در مصارف دارویی موضعی گنجانده شده است استثنا قائل می شوند. مسکرات و مواد مخدر نیز ممنوع است.
–طبق احادیث پیامبر هر چیزی که به بدن آسیب برساند حرام است. علمای مسلمان قبلاً در مورداستعمال دخانیات اختلاف داشتند، اکثر آنها آن را ممنوع می‌کردند و برخی آن را «مکروه» (غیرمحبوب) می‌دانستند. اما با توجه به افزایش دانش علمی در مورد مضرات استعمال دخانیات، اکنون مهم ترین علما آن را ممنوع کرده اند.حقوق و شریعت اسلام، شرع نیز این قاعده می داند: «دراضطرار، حرام شکسته می شود.» بنابراین، برای کسی که در خطر مرگ از گرسنگی یا تشنگی است، از حرام خوردن یا نوشیدن استثنا شده است. ممنوعیت های قرآن و سخنان پیامبر تمام رفتار مسلمانان را در بر نمی گیرد. اما اصولاً هر چیزی که صریحاً منع نشده باشد در واقع مجاز است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «خداوند واجبات را گفته است، آنها را فراموش نکنید، حد و حدودی قرار داده است، از آن تجاوز نکنید و کارهايى را که حرام کرده است، آنها را انجام ندهید. از روی رحمت و نه از روی فراموشی، در مورد چیزها که سکوت کرده، پس در آنها تحقیق نکنید، که حلال یا حرام است.

tun23031501

www.tuenews.de

“Halal” bedeutet “erlaubt”. Foto: tünews INTERNATIONAL / Oula Mahfouz.

001916